Nederland is over de hele wereld bekend om haar watermanagement. Dit komt niet alleen omdat de Hollanders in staat zijn om hun kleine landje met dijken en de typisch Nederlandse duinen te beschermen van de woeste Noordzee. Het komt ook omdat 30% van de binnenzee is omgevormd tot vruchtbare landbouwgrond ter grootte van 160.000 hectare. 

Door de aanleg van de Houtribdijk is ook het Markermeer ontstaan. Een kunstmatig meer, ooit bedoeld om ingepolderd te worden maar nu een imposant recreatie-, zeil-, en natuurgebied.

Hongersnood zorgt voor gedeeltelijke drooglegging IJsselmeer

Het Markermeer was onderdeel van de Zuiderzeewerken van Lely maar is uiteindelijk pas in 1976 ontstaan door de aanleg van de Houtribdijk. De bedoeling was dit zuidwestelijke deel van het IJsselmeer in te polderen en droog te leggen, onder de naam ‘Markerwaard’. 

Succesvolle drooggelegde polders waren al de Flevopolder, de Noordoostpolder en Wieringermeer Polder. Deze wierpen bijna letterlijk hun vruchten af. Er werden gewassen op verbouwd en behoorlijke aantallen vee konden er grazen. Zodoende werd een oplossing geboden voor de hongersnood in Nederland na de eerste wereldoorlog.

Na de hongersnood bleken de drooggelegde polders ook hele vruchtbare grond te zijn voor de bloemteelt. Iets waar Nederland vanaf de Gouden eeuw bekend om stond.

Het Markermeer had een polder moeten worden

Er waren al een aantal polders succesvol aangelegd, maar de laatste polder, de Markerwaard kwam er steeds niet van. Dit was ondanks de vele prestigieuze plannen voor deze polder. Zo waren er ideeën voor een tweede nationale luchthaven en een militair oefenterrein. 

Maar het grootste idee van de visionair Ingenieur Lely, die verantwoordelijk was voor de Afsluitdijk, was om de drooggelegde polders het centrum van Nederland te maken. Dit met Lelystad, te midden van alle nieuw aangelegde stukken landbouwgrond, als middelpunt van het land.   

In de jaren ‘70 kwam men meer en meer tot het besef dat de aanleg van polders een enorme invloed had op de natuur en recreatiegebieden van Nederland die lang niet altijd positief was. Er kwam ook een nieuw probleem bij. 

Het aantal lozingen van zware metalen in natuurgebieden zoals in de Dollard in Groningen bleven toenemen. En dan was er ook nog het zwaar verontreinigde Rijnwater dat zijn weg vond tot in het bijzondere Waddengebied. De flora en fauna holde achteruit door deze vervuiling.

Als je ging vissen in de jaren 70 trok je zieke dieren uit het water en de zeehondensterfte bereikte een piek. Dit in combinatie met nog andere factoren bracht een golf van bewustwording op gang. Men wilde af van vervuiling en vernietiging van de natuur.

Protesten hielden de aanleg van Markerwaard tegen

De aanleg van de Markerwaard stond de gehele 20ste eeuw op de planning. Het begin werd in 1941 gerealiseerd . De twijfel over de wenselijkheid en haalbaarheid van de toekomstige Markerwaard was begin jaren ’80 zozeer toegenomen, dat het kabinet-Lubbers II in 1986 besliste voorlopig niet tot aanleg van deze laatste polder over te gaan.

Dat de Zuiderzeewerken, waar ook de aanleg van de Markerwaard onder viel, op veel protest kon rekenen was niet nieuw. Immers waren eerder al de vissers rondom het IJsselmeer ook massaal in opstand gekomen toen de Afsluitdijk werd aangelegd. Noodgedwongen verhuisden velen naar de Zaanstreek.

Het duurde nog tot de vaststelling van de ruimte nota van 2006 voordat er definitief besloten werd, de Markerwaard niet meer aan te leggen.

Het Markermeer is er begin 2000 slecht aan toe

Inmiddels was het Markermeer al drie decennia afgesloten van het IJsselmeer door de aanleg van de Houtribdijk. Maar deze zorgde voor grote gevolgen voor het onderwater landschap en milieu. 

Door de aanleg van dammen, dijken en ontginning heeft het Markermeer nauwelijks natuurlijke oevers en was deze niet langer verbonden met een rivier of zee. Door de golfslag in het meer kwam voortdurend een grote hoeveelheid slib vrij. 

Vroeger werd dat door stroming afgevoerd naar diepere delen van het IJsselmeer. Maar nu bleef het slib als een deken op de bodem van het Markermeer liggen met grote gevolgen voor de vissen en dieren onder en boven water.

De opluchting voor het behoud van het Markermeer was enorm maar de noodzaak dit natuurgebied te herstellen werd pijnlijk duidelijk.

De toekomst van het Markermeer en de Marker Wadden

Het Markermeer mag blijven! Maar hoe ziet de toekomst van dit natuurgebied eruit?

Gelukkig hebben strenge wet en regelgeving ervoor gezorgd dat de natuur zich op veel plekken kan herstellen. De nieuw vraag was hoe zorg je dat het Markermeer weer een gezond natuurgebied kan worden.

Hierover werd jaren gediscussieerd: de Houtribdijk eruit, een brug erin, protesten over en weer, enorme bedragen in beoogde begrotingen etc. zorgden ervoor dat het lang heeft geduurd voordat men in 2016 begon met de aanleg van de Marker Wadden.

De Marker Wadden

De Marker Wadden is een uniek natuurgebied in ontwikkeling. Diverse natuureilanden worden aangelegd met zand, klei en slib uit het Markermeer. Dit grote project draagt op vele manieren bij aan het natuurherstel van het Markermeer. 

Op deze nieuwe groep eilanden met natuurlijke oevers komt nieuwe natuur zowel boven als onder water tot ontwikkeling. Het is inmiddels een natuurparadijs voor vissen en vogels. Deze recreatie eilanden zijn de ideale stek voor je slow Travel vakantie.

Sinds het begin van de aanleg zijn er al behoorlijk wat positieve veranderingen te zien en vogels en dieren gespot, die al decennia lang verdwenen waren uit dit gebied.

Zeiltochten op de Marker Wadden

Het bezoeken van de Marker Wadden is ondanks dat het project nog niet helemaal af is, zeker de moeite waard. Veel binnen-, en buitenlandse natuurgenieters kiezen ervoor om een of meerdere dagen te gaan zeilen op het IJsselmeer en het Markermeer. 

De meeste kiezen om mee te varen op een antiek zeilschip tijdens een zomervakantie in eigen land. Zo kun je aanleggen bij verschillende indrukwekkende havensteden rondom het Markermeer zoals Hoorn en Volendam. Maar waar het ze echt om gaat is meestal het schiereiland Marken en uiteraard aan de Marker Wadden. Wil je boeken of meer informatie, neem dan hier contact met ons op.