De traditionele havensteden en dorpjes rondom het IJsselmeer hebben een rijke historie. Ook hebben ze een heel ander karakter dan bijvoorbeeld de steden in het zuiden van Nederland of de Waddeneilanden.

Allen hebben ze hun eigen highlights en daarom zijn ze zeker een bezoek waard. Dat kun je doen met de auto en het openbaar vervoer, maar nog leuker is het om aan te leggen met een traditioneel Hollands Zeilschip. Hieronder staan de 10 leukste havensteden rondom het IJsselmeer.

1. Lemmer

Ooit was Lemmer een van de belangrijkste vissersplaatsen aan het IJsselmeer. Inmiddels hebben de vele vissers plaats gemaakt voor watersporters en natuurliefhebbers. Het is makkelijk te bereiken vanaf het IJsselmeer maar ook over land, rijdt je er vanuit de Randstad zonder problemen naartoe.

Je voelt de sfeer al als je de haven en de binnenstad, vol prachtig gerestaureerde huizen ziet. Velen hiervan stammen nog uit de 14de eeuw.

Niet alleen is het gezellige stadshart vol winkeltjes en terrassen de moeite waard, ze hebben hier net als in Enkhuizen een strand aangelegd waar het heerlijk toeven is op een warme zomer dag.

In Lemmer vind je ook het oudste nog werkende Stoomgemaal ter wereld dat niet voor niks op de Unesco werelderfgoedlijst staat.

Een bezoek aan Lemmer is niet compleet zonder langs te zijn geweest in herberg ‘De Wildeman’ dat met recht een rijksmonument is. Heb je genoeg van al dat historische geweld, dan huur je een fiets en ben je zo in de bossen rondom Lemmer. Een groene oase op slechts een steenworp van het stadje zelf.

2. Medemblik

De oudste stad van West-Friesland is Medemblik en dat zie je al als je aan komt zeilen. Kasteel Radboud springt meteen in het oog. Je hoeft niet eens van boord om een selfie te maken met dit bouwwerk op de achtergrond, maar het kasteel bezoeken is nog beter! 

Al lopend door dit gezellige plaatsje kom je allerlei bijzondere gevels en panden tegen, zoals het pakhuis van de West-Indische compagnie. Je weet wel de concurrent van de Verenigde Oost-Indische Compagnie: de VOC. Of loop eens langs het voormalig weeshuis “De vier weeskinderen” dat een knoeperd van een gevel heeft uit de 17de eeuw.

Je kunt ook terug in de tijd met een ritje op de Stoomtrein Je kunt helemaal mee tot in Hoorn en sluit je dag af met een simpele, heerlijke maaltijd bij Muziekcafe Brakeboer. In dit beroemde voormalige hotel geniet je van het uitzicht op authentieke zeilschepen die letterlijk voor de deur liggen.

3. Urk

Toen de Zuiderzee gevormd werd, werd Urk net als: Schokland, Marken en Wieringen, een eiland. Het heeft in de afgelopen eeuw een dijk gekregen en ligt het sindsdien in de drooggelegde Noordoostpolder.

De hechte gemeenschap is er een die ook vandaag de dag nog erg gelovig is en grotendeels van de visvangst leeft. Een kijkje bij ‘het kerkje aan zee’ is dan ook echt een must. Dit pittoreske gebouw stamt al uit 1600.

Buiten een wandeling door de oude vissershaven, is er de vuurtoren waar je niet omheen kunt.

Als je de puf hebt kun je deze beklimmen en voor de achterblijvers is er naast de vuurtoren altijd nog het anker van de vloot van Michiel de Ruyter te zien.

Ben je er op zaterdag? Mis dan vooral niet de Warenmarkt die van 08.30-13.00 uur geopend is. Hier is werkelijk van alles te koop en deze wordt ook druk bezocht door lokale bewoners.

Lunchen doe je bij restaurant ‘De Kaap’, waar ze de beste verse schotels serveren met vis van de lokale visafslag. Maar ook kun je hier terecht voor niet te versmaden vlees en vegetarische gerechten.

Urk kent een bewogen geschiedenis. Hierover kom je alles te weten in het museum ‘Het oude raadhuis’.

4. Enkhuizen

Met recht is de haven van Enkhuizen het thuis van klipper Waterwolf en vele andere authentieke zeilschepen. Deze stad is makkelijk te bereiken met het openbaar vervoer, de auto en natuurlijk met een zeilboot over het water. Zodra je het station uitstapt, aan komt gereden of gevaren, zie je direct in al zijn glorie de oude stadshaven liggen.

Enkhuizen was lange tijd de derde grote stad van Noord-Holland en beroemd om zijn haringvisserij. Dit zie je terug in het Zuiderzeemuseum. Onderdeel van dit museum is het Peperhuis, waarin de VOC gevestigd was.

In het Zuiderzeemuseum word je meegenomen in de spannende handelsmissies van eeuwen geleden. Verder is het historische centrum bezaaid met boetiekjes en terrasjes. Een heerlijke plek om rond te struinen.

Ben je tijdens je bezoek aan Enkhuizen nieuwsgierig geworden naar andere steden rondom het IJsselmeer? Dan is er altijd nog de mogelijkheid om met de antieke veerboot de Bep Glasius, over te steken naar Stavoren.

Kom je met kinderen dan is er Sprookjeswonderland. Een prachtig en overzichtelijk pretpark, vlakbij het IJsselmeer strand, waar je op een warme dag een verfrissende duik kunt nemen.

In Oktober vindt hier de traditionele Klipperrace plaats.

5. Makkum

Mandje van Makkum, is een beroemd en berucht interview dat de wereld over ging. Ook beroemd is het Makkumer aardewerk en het historisch centrum. Een walhalla voor zeilers en andere watersport liefhebbers.

Met ruim 50 rijksmonumenten krijg je hier een dag wel om. Wandel bijvoorbeeld naar de Museumboerderij en beleef hoe Friese boeren gezinnen de afgelopen eeuwen leefden.

Als je honger krijgt dan ga je naar de authentieke platteland schuur: ‘It Ferhaal’. Hier geniet je tijdens een lunch van het weidse uitzicht achter hun immens glazen puien of lekker buiten op het terras. Kinderen mee? Die kunnen bij It Ferhaal heerlijk buiten spelen in de aangrenzende speeltuin.

6. Stavoren

Al 300 jaar voor Christus is Stavoren ontstaan aan het water en met vandaag de dag een populatie van nog geen duizend inwoners, is het met recht een plaatsje om eens van dichtbij te bekijken.

Stavoren is ook een voormalige Hanzestad en één van de elfstedentocht steden! De beroemdste schaatswedstrijd van Nederland.

Slenter over de antieke ophaalbruggetjes en natuurlijk kan een museum over het roemruchte verleden van deze stad niet ontbreken. In het Ponthus wordt de geschiedenis van deze plek weer tot leven gebracht.

Veel traditionele zeilschepen gebruiken Stavoren als pauze plek tijdens een zeilreis. Even met je voeten in de fontein, een visje eten of al likkend aan een ijsje een rondje door de haven en vervolgens weer aan boord stappen en verder varen.

Kom je over land, dan is Stavoren ook makkelijk te bereiken en kun je al fietsend of wandelend de omgeving verkennen.

Heb je het wel gezien na een middag en wil je je op een ludieke manier laten vervoeren, dan kan dat naast een tocht op een traditionele zeilboot ook met de Bep Glasius. Dit is de veerpont die al sinds 1886 heen en weer vaart tussen Stavoren en Enkhuizen.

7. Hindeloopen

Die Hindeloopers! Nooit had Hindeloopen een haven maar toch waren ze een belangrijke handelsplek. Al in de 13de eeuw voeren ze hun fluitschepen naar de Oostzee gebieden en verkochten er Nederlandse producten als Jenever en wollen sloffen.

Op de terugweg verhandelden ze hout in Amsterdam en de Zaanstreek. Vandaag de dag is dit kleinste elfsteden stadje een parel aan het IJsselmeer.

Om met dat laatste te beginnen, bezoek vooral het ‘Eerste Friese Schaatsmuseum’ en kom er alles te weten over deze sport en zijn rijke geschiedenis is Friesland.

Boeit je dit nou werkelijk niks dan is er altijd nog het Hindeloopen museum waar je alles terugvindt over hun taal, klederdracht en de bijzondere manier waarop ze interieur beschilderden. Voor de allerkleinsten is er ook een leuke speurtocht te doen in het museum.

Heb je wat langer de tijd, ga dan eens kijken in natuurgebied ‘de Wolvertine’ aangelegd in 2013 om de lokale flora en fauna een kans te geven zich verder te ontwikkelen. Lekker neerploffen en heerlijk eten doe je bij ‘De drie harinkjes’. Deze plek is door Tripadvisor als beste restaurant van Hindeloopen bestempeld.

8. Hoorn

Hoorn was een van de belangrijkste VOC steden en daar is nog veel van terug te vinden. Deze oude havenstad lijkt wel een openluchtmuseum. Je struikelt over de trapgeveltjes en historische panden en plekken.

Zo loop je Jan Pieterszoon Koen al snel tegen het lijf. Dit standbeeld herinnert aan dit omstreden figuur en zijn rol in de VOC. Achter de imposante Hoofdtoren van Hoorn, kijk je uit op de haven die gewoonlijk vol ligt met authentieke zeilschepen.

Al leunend tegen het beeld van de Scheepsjongens van Bontekoe, heb je een waanzinnig uitzicht op het Markermeer en als je geluk hebt ligt de replica van het VOC schip de Halve Maen voor je neus. 

Je kunt van hieruit de Stoomtram naar Medemblik nemen als je Slow travel heel letterlijk wil nemen.

Wil je liever een dag doorbrengen, lees dan eens het artikel over Hoorn waarin een stadswandeling is opgenomen. Ze kunnen je daar ook informeren over de openingstijden van het Westfries museum of het museum van de twintigste eeuw.

Een lekkere borrel of een hapje kun je door de hele stad doen. Wil je wegdromen bij de haven en de zon zien ondergaan achter de aangemeerde schepen, boek dan een tafeltje in de Hoofdtoren zelf.

9. Volendam

Eens in je leven moet je een keer naar Volendam en als je er al eens geweest bent is er aanmeren op een zeilschip een ervaring om nooit te vergeten. Je stapt zo van boord de gezellige dijk op en zit voor je het weet op een terrasje aan een lekkere haring.

Beroemd om zijn palingsound, brengt Volendam de ene na de andere succesvolle artiest voort en dat is te merken. De rondvaartboot heeft levensgroot Jan Smit op de boeg staan en het ene muziekcafé staat pal naast het ander.

Niet te missen is het Palingsound museum. Je leert hier niet alleen alles over de muzikale geschiedenis van Volendam maar ook kun je hier zien hoe paling gerookt wordt. Je zou het bijna vergeten als je er heden ten dage komt maar deze ambacht heeft Volendam ooit op de kaart gezet.

Uiteraard is er ook het Volendam museum, waar je je eindeloos kunt verdiepen in de bewogen geschiedenis van dit bijzondere dorp. 

Trek gekregen, loop dan eens binnen bij de Cheese factory een museum en kaasmakerij ineen.

Bij velen op de Bucketlist: Je laten vereeuwigen in de traditionele klederdracht niet alleen om het eindresultaat maar vooral ook de lol van het verkleden. Ook leer je hier veel over de herkomst van de kledij en alle attributen.

10. Marken

De naam zegt het al, het Markermeer is er naar vernoemd. Het Idyllische schiereiland Marken. Vanwege de vele overstromingen, bouwden de mensen van oudsher hun huizen op terpen. Dat zijn kleine heuvels van grond die je tegen het water beschermen. Dit maakt deze plek zo bijzonder, want dit zie je nergens anders ter wereld.

Naast het Marker museum is er ook de klompenmakerij, hier zie je hoe ze van een blok hout originele Nederlandse klompen maken. 

Van verre op het IJsselmeer kun je ‘het Paard van Marken zien’. Deze indrukwekkende vuurtoren is een beroemd baken in het Markermeer. Het leent zich uitstekend om prachtige foto’s van te maken als souvenirtje voor het thuisfront.

Zeilen op het IJsselmeer

Wil je al toerist één of meerdere havensteden op het IJsselmeer bezoeken dan kun je kiezen voor verschillende opties. Huur een auto en rij rond het IJsselmeer of pak het openbaar vervoer en slaap elke nacht in een andere havenstad. Boek een georganiseerde zeiltocht met familie, vrienden of alleen en vraag de kapitein om per stad aan te leggen. 

Wil je weten of dit wat voor je is, boek dan een last minute weekendje weg in juni op een zeilschip. En ervaar een mini zeilvakantie op het IJsselmeer.

Onze voorkeur gaat natuurlijk uit naar de zeiltocht voor een of meerdere dagen. Want Nederlanders staan bekend om het zeilen. Als je dat kunt doen op een authentiek én antiek zeilschip, waarom zou je dan kiezen voor de trein of de auto? Ontdek hier ook de voordelen van een zomervakantie in eigen land